Denizden ve karadan zor ulaşılabilirliği ve doğal korunaklı oluşu nedeniyle tarih boyunca kesintisiz yerleşim görmüş olan Alanya Kalesi Anadolu’yu süsleyen yüzlerce kaleden bugün ayakta kalabilmiş, en iyi korunmuş Ortaçağ kalelerinden birisidir.
Kale 6,5 kilometreyi bulan surların uzunluğu, 140’ı bulan burçları, içindeki 400’e yakın sarnıcı, görkemli, yazıtlı ve bezemeli kapıları ile bir açık hava müzesi görünümündedir. Surlar Kızılkule’den başlayarak planlı bir şekilde Ehmedek, İçkale, Adam Atacağı, Cilvarda Burnu üstü, Arap Evliyası Burcu ve Esat Burcuna inerek Tophane ve Tersaneyi geçip başladığı yer olan Kızılkule’de son bulur.
Kalenin ilk iskân tarihi Helenistik Dönem'e kadar inse de gerçek anlamda Selçuklu İmparatorluğu Dönemi'nde tüm görkemi ile anıtsal bir kale şeklini almıştır. Kalenin İçkale olarak adlandırılan ve yarımadanın batı köşesinin en yüksek yerinde kurulmuş olan bölümünün denizden yüksekliği 250 metreyi bulmaktadır. İdari ve askeri örgütlenmenin merkezi olması nedeniyle dört yönden dayanıklı surlarla çevrilmiştir. İçkale’nin hemen hemen orta bölümündeki alanda bir Şapel bulunmaktadır. Selçuklu Dönemi yapısı olan bu yapı yonca planlıdır. Mimari özelliklerden dolayı 12'inci yüzyıla tarihlenmektedir. Alaeddin Keykubad ayrıca kalenin savunmasını güçlendirecek anıtsal yapılar da yaptırmıştır.
Selçuklu sanatının eşsiz örneklerinden biri olan Kızılkule de bunlardan biridir. Kaleye bütünlük sağlayan planı ile Alanya’nın simgesi durumundadır. Selçukluların Akdeniz ile tanışmalarını simgeleyen tersane, 1227 yılında inşa edilmiştir. Tersaneyi güvence altına almak için yapıldığı sanılan tophane 12 x 14 metre ölçülerinde 2 katlı dikdörtgen planlı bir yapı olup, Alaeddin Keykubad döneminde yapılmıştır. Kalede yerleşim günümüzde de sürmektedir. Ahşap ve kagir tarihi evlerin önünde tahta tezgahlarda ipek ve pamuklu dokuma yapılmakta, değişik figürlerde su kabakları boyanmakta ve satılmakta, küçük bahçelerde otantik yemek servisi verilmektedir.
Kaynak: Alanya Kalesi, Dünden Bugüne Antalya I. Cilt, Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2012)
